👩🏻‍🔬11F. DÍA DA MULLER E A NENA NA CIENCIA 👩🏻‍🔬

Este ano para celebrar o Día da muller e a nena na ciencia recordamos a Rosalind Franklin e o seu maior descubrimento.

Comezamos buscando información sobre ela no libro Mujeres de ciencia e descubrimos que foi química e cristalógrafa, feito que lle permitiu facer a primeira fotografía da forma do ADN. Tamén descubrimos que lle roubaron a autoría e non se lle recoñeceu ata moitos anos despois.

Investigamos sobre o que é o ADN, e para comprendelo comparámolo con un mapa, pero do noso corpo. Para non olvidar o aprendido construímos unha estructura de ADN con gominolas.

 

 

MATERIAIS PARA CONSTRUÍR A FORMA DE ADN:

- Gominolas de regaliz.

- Gominolas de 4 cores.

-Palillos.

- Dous folios cos nomes das parellas de compoñentes do ADN (Adinina-Timina) (Guanina-Citosina).

 

 PASOS:

1º- Separar as gominolas por cores e asignar a cada compoñente unha cor. 

2º- Coller os palillos e insertarlle as parellas de gominolas en cada extremo.

3º- Insertar as parellas de gominolas en dúas regalices.

4º- Xirar en forma helicoidal.

 

 

❄️NEVA, NEVA!❄️

 MATERIAIS:

• Auga
• Pintura branca
• Aceite
• Lámina cunha paisaxe dentro dunha funda de plástico
• Pipeta
• Pincel

PASOS:

1. Tinguimos auga cun pouquiño de pintura branca, para non variar as súas moléculas.
2. Engraxamos a funda cun chisco de aceite.
3. Botamos coa pipeta pinguiñas de auga branca, simulando folerpas.
4. Movemos amodiño as pingas co pau do pincel, xuntámolas...
5. Recollémolas absorbéndoas coa pipeta.

EXPLICACIÓN CIENTÍFICA:

Podemos arrastrar unha pinga de auga grazas á súa tensión superficial que é a forza que fai que as moléculas de auga adhíranse entre sí, formando unha "pel" elástica na superficie do líquido.

A moléculas de auga atráense entre si debido ás forzas de cohesión que permiten que a pinga mantéñase unida e resista as forzas externas, como a gravidade, sempre que a forza non sexa maior que a tensión superficial.

👻PANTASMAS BAILARINAS👻

 MATERIAIS:

- xudías brancas

- rotulador negro

- tarro con auga

- bicarbonato

- vinagre

- culler

PASOS:

1. Creamos as nosas pantasmas pintando ollos e boca nas xudías.

2. Botamos auga nun tarro.

3. Engadimos unha cullerada de bicarbonato e mesturamos.

4. Botamos o vinagre.

EXPLICACIÓN CIENTÍFICA:

Cando mesturamos o bicarbonato co vinagre libérase gas (dióxido de carbono) en forma de burbullas, que ao "pegarse ás pantasmas" fan que suban e baixen movéndose como si bailasen.

🌧️ESTADOS DA AUGA E AS SÚAS PROPIEDADES

 Atopar no mes de xaneiro carambelos de xeo colgando na villa do patio motivounos a investigar sobre os distintos estados da auga, a diferencia entre estalagmitas, estalactitas e a realizar un par de experimentos.

Materiais empregados:

Para a observación do proceso de evaporación e cristalización dos sales minerais:

- Unha cartolina oscura.

- Un vaso.

- Auga.

- Sal.

Para o proceso de observación do ciclo da auga do mar:

- Un recipiente grande 

- Un recipiente pequeno.

- Auga quente.

- Colorante azul.

- Unhas pedras de xeo.

- Film transparente.

- Unha pedra.

Proceso do primeiro experimento:

1º. Mesturamos a auga co sal e cun pincel pintamos sobre a cartulina. 

2º. Deixamoa secar de un día para outro.

Procedemento para o segundo experimento:

1º. No recipiente grande poñemos a auga quente e mesturamos co sal e co colorante.

2º. Poñemos un recipiente pequeno coa pedra no medio do recipiente grande.

3º. Tapamos con film transparente.

4º. Observamos como comeza o proceso de condensación/precipitación.

5º. Despois de unha hora destapamos o recipiente grande, collemos o recipiente pequeno e observamos como a auga que contén é incolora e insípida.

🧙🏻‍♀️FACEMOS POCIÓNS

MATERIAIS:

• Vinagre
• Colorantes alimentarios
• Bicarbonato 
• Clara de ovo
• Recipientes
• Pipetas
• Arañas, lagartas e vermes.

PASOS:

1. Facemos caveiras poñendo en moldes bicarbonato mesturado cun chisco de auga e esperamos un día ata que endurezan.
2. Preparamos ollos con bicarbonato mesturado cun pouco de auga e agardamos un día ata que se endurezan.
3. Poñemos vinagre en recipientes con diferentes colorantes e dámoslle nomes fantásticos: mexo de gato, sangue de vampiro, cuspe de dragón, veleno de serpe...
4. Batemos clara de ovo e botámola nun recipiente etiquetándoa como babas de caracol.
5. Poñemos bicarbonato nun prato e chamámoslle óso moído.
6. Facer diferentes apócemas mesturando ao gusto os ingredientes preparados previamente. Soamente teñen unha condición: empregar a lo menos un ingrediente branco e un líquido.

EXPLICACIÓN CIENTÍFICA

O bicarbonato e o vinagre reaccionan quimicamente formando un gas, dióxido de carbono.

Se incorporamos clara de ovo a mestura espésase polo que sae máis densa.

ARQUIVO EXPERIMENTOS 2024

 Estes son os novos experimentos que fixemos este curso. O noso libro de experimentos segue crecendo e xa imos polo segundo tomo! Os experimentos creámolos sobre uns deseños que preparamos. Cambia o bordo segundo o material principal que empreguemos, por exemplo ovos, latas... ou se se trata dun experimento de luz, cor, electricidade.... Así é mais fácil clasificalos e atopalos.

MENSAXES OCULTAS

Materiais: 

Para a lupa: Papel celofán vermello e cartón.

Rotulador vermello. 

Rotuladores de diferentes cores.

Como se fai?

1. Facemos a lupa con cartón e pegámoslle o papel celofán no medio.

2. Facemos o debuxo que queiramos con calquera das cores.

3. Tapamos o debuxo co rotulador vermello.

4. Collemos a lupa e descubrimos as mensaxes secretas.

Que aprendemos?

Como as mensaxes están ocultas debaixo da cor vermella, precisamos da lupa co papel celofán que actuará como filtro eliminando esta cor vermilla e permitíndonos ver o resto das cores ca mensaxe secreta.

SALTANDO GRAZAS Á CIENCIA

                          COMO ENSINAR EDUCACIÓN FÍSICA UTILIZANDO A CIENCIA

MATERIAIS : 

Latas de refresco vacías .

Auga .

Xarra .

Funil .

CÓMO SE FAI ? :

Equilibrar lata de refresco para entender o centro de masa. Inclinada sobre o seu borde inferior, 

enchemos pouco a pouco ata conseguir o resultado ( 1/3 aproximadamente é suficiente ).

QUÉ APRENDEMOS ? :

Para superar os saltos de altura en atletismo, o centro de masa ( lugar promedio masa do noso corpo)  

ten moita importancia. Debe quedar por debaixo da barra o saltar, por debaixo da pelvis. 

Principio acción-reacción  ou Lei de Newton, é a clave para saltar cun só pé e conseguir impulso máximo.

EXPLICACIÓN : 

Co líquido xusto o centro de gravidade desplazase a parte inferior no interior da lata e así o apoiar no

 canto da lata sea máis sinxelo encontrar a liña imaxinaria que une o centro de gravidade e o punto de

 sustentación.

DETECTAMOS AS IMPRESIÓNS DIXITAIS 🙌

NECESITAMOS:

📌 Media cullerada de ioduro de potasio         
📌 Media cullerada de sulfato de cobre
📌 Unhas pingas de auga
📌 Un papel
📌 Unha culler
📌 Unha placa petri
📌 Unha pipeta 
📌 Un reloxo 

COMO SE FAI:

• Marcar os dedos sobre un papel, para que a graxa que temos nos dedos quede nel.
• Coller media cullerada de ioduro de potasio e poñelo na placa petri.
• Coller a mesma proporción de sulfato de cobre e poñelo mesturándoo sobre a placa petri.
• Botar unhas pingas de auga para favorecer a mestura e remexer .
• Poñer o papel boca abaixo sobre a placa petri.
• Esperar 1-2 minutos, mirar o papel e veremos as pegadas marcadas.

EXPLICACIÓN:

Ao mesturarse o ioduro de potasio co sulfato de cobre nunha solución acuosa, prodúcese unha reacción química na que se libera iodo que é un gas incoloro.

Cando se aplica unha solución de iodo sobre as graxas presentes nas pegadas reaccionan co iodo, tínguense de cor marrón, resáltanse e fanse visibles.

BURBULLAS DE XABÓN RESISTENTES

 MATERIAIS:

- Auga

- Xabón líquido

- Glicerina

- Vaso

- Palliñas

PASOS:

1. Engadimos 2 culleradas de auga + 2 culleradas de xabón líquido.

2. Mesturamos suavemente evitando a formación de espuma.

3. Engadimos unha culler de glicerina.

4. Mesturamos suavemente.

5. Sumerximos a palliña na mezcla e a soprar!!

EXPLICACIÓN:

As burbullas de xabón fórmanse debido a un fenómeno que se presenta nos líquidos e que recibe o nome de tensión superficial. A glicerina sirve para aumentar a tensión superficial da auga, xa que normalmente é moi débil, e así o aire queda atrapado durante máis tempo.

SEMELLA MAXIA, PERO É CIENCIA!

Neste experimento aprendemos como funcionan os circuitos electricos, cales son os materiais conductures da electricidade, como conectamos o Makey makey ao ordenador, o cal nos permite controlar un instrumento virtual. Tamén coñecemos ao inventor da pila, o gran Alessandro Volta.

Empregamos neste experimento:

• Controlador makey makey.
• Froitas plátanos e pitahaya.
• Papel aluminio.
• Sementes de chía.
• O noso propio corpo.
• Grafito sacado dos nosos lápises.

Aprendemos como funciona un circuito eléctrico?

Claro! Un circuíto eléctrico é como un camiño polo que viaxan os electróns, que son como pequenas partículas de electricidade. Imaxinade que os electróns son carriños que van por unha pista. A electricidade viaxa desde a batería ou a toma de corrente, pasa polos cables (que son como os carrís), e chega a cousas como as luces, os ventiladores ou os xoguetes. Cando os electróns chegan ao seu destino, fan que esas cousas funcionen, que no noso será un instrumento virtual. E logo, os electróns volven ao inicio do circuíto para facer o viaxe outra vez. É como unha viaxe emocionante para os carriños eléctricos!

📹 Vídeo 1

📹 Vídeo 2

📹 Vídeo 3

EXPERIMENTAMOS O DÍA DA MULLER

Calquera momento é bo para facer ciencia!

Coa motivación do día da muller facemos un experimento, no que analizamos, comparamos, formulamos hipótese e obtemos conclusións.

Necesitamos:

👉Letras e números cun oco.

👉Colorante alimenticio.

👉Vinagre.

👉Bicarbonato.

👉Auga.

👉Pipetas.

Nunha bandexa están xa preparadas as letras, recheas co colorante e o bicarbonato.

Primeiro botámoslle unhas pingas de auga e observamos o que ocorre. Despois observamos a reacción que se produce cando engadimos bicarbonato.

O ácido do vinagre, chamado acedo acético reacciona co bicarbonato sódico, formando un gas: o dióxido de carbono.

DENSIDADE E FLOTABILIDADE 🌊

Neste experimento aprendemos sobre o principio de densidade e flotabilidade.

Precisamos:

-Auga 💧

- Gasosa 🥤

- Pasas 🍇

- Vasos 🥛

Para comprobar a densidade das pasas, introducímolas nun vaso con auga e descubrimos que ao ser máis densas que a auga, fúndense e caen ao fondo.

Posteriormente introducimos as pasas no vaso con gasosa e observamos como as burbullas de gas que contén o refresco se pegan á pel das pasas, comezando a ascender polo vaso. Ao chegar ao borde do líquido as burbullas entran en contacto co aire e rebentan, polo tanto as pasas, pola súa densidade, volven caer ao fondo.

DE QUE COR É A MANCHA DE ACEITE?🫒

Necesitamos:

• aceite 
• unha folla de papel
• unha pipeta

Que facemos:

Deixamos caer no papel unhas pingas de aceite para formar unha mancha pequena. 

Se se expón á luz verase unha mancha escura sobre un fondo branco. Pero se se pon a folla a contraluz verase unha mancha branca sobre un fondo escuro.

Explicación:

O papel impregnado de aceite é máis transparente.

Se se expón a folla de papel á luz, a mancha vese escura, porque sendo transparente deixa pasar a luz e non reflicte.

Pero se expón a folla a contraluz, a mancha vese branca, luminosa, porque ao ser transparente deixa pasar a luz que non deixa pasar a folla de papel.

            

🍂POR QUE CAMBIAN DE COR AS FOLLAS EN OUTONO? 🍂

O outono é unha época do ano moi interesante, que nos permite investigar e descubrir que lle ocorre ás follas das árbores coa baixada de temperatura e a redución das horas de sol.

A través da técnica de cromatografía, extraemos os pigmentos das follas dunha árbore de diferente cor, e descubrimos que lles ocorre.

Precisamos:

- Follas.

- Alcohol.

- Papel de cociña ou filtro de café.

- Morteiro.

- Recipientes.

➡️AS FRECHAS QUE MUDAN DE DIRECCIÓN ↔️

A refracción é un fenómeno óptico que quixemos aprender facendo un experimento moi sinxelo.

Cando o vaso está baleiro, a luz atravésao con unha mínima desviación, así vemos as frechas na mesma posición nas que a veriamos sen o vaso diante.

Ao encher o vaso con auga, este funciona como unha lente cilíndrica. Ao pasar a luz do aire á auga, ten lugar a refracción, fenómeno que desvía a luz e provoca que a dirección da frecha pareza invertida.

💧DENSIDADE DA AUGA 💧

Neste vídeo podemos ver o que pasa cando mesturamos auga quente e auga fría  e as colocamos en diferentes posicións. Mirádeo atentamente !

Despois de facer o experimento, aprendimos que a auga quente é menos densa que a auga fría e por iso tende a colocarse na parte superior.

MAGNETISMO 🧲

O magnetismo é a propiedade que teñen algúns obxectos de atraer elementos metálicos. Os imáns poden ser naturais, ou artificiais, e teñen a capacidade esa propiedade magnética, que consiste en atraer obxectos que conteñan ferro ou metales.

Tendo en conta esto, construimos un monicreque ao que lle pegamos no seu interior un clip. Cando achegabamos o imán, o monicreque levantábase, e si púñamos varios imáns xuntos, a forza de atracción era maior e facía "levitar" ao monicreque. 

Con esta experiencia descubrimos que cantos máis imáns, maior é o magnetismo.

CIRCUITOS BÁSICOS 🔋

Estivemos investigando o funcionamento dos circuitos básicos con pilas. A actividade consistía en superar o reto de encender un LED cunha pila de botón, e o de poñer a funcionar un motor DC cunha pila cilíndrica. A idea era ir facendo hipòteses, ata chegar a unha conclusión, para finalmente facer unha posta en común. 

VOLCÁN DE ESCUMA 🌋

Novembro é o mes da ciencia en galego, especialmente o día 4, polo que no clube de ciencia o quixemos celebrar facendo un experimento moi sinxeliño, tanto de realizar como de comprender, ou explicar polos máis pequenos.

Precisamos:

🥚Clara de ovo

🍇Vinagre

🍚 Bicarbonato

🌈 Colorantes alimentarios

Con estes ingredientes comprobamos cómo o ácido do vinagre, chamado ácido acético reacciona co bicarbonato formando un gas: o dióxido de carbono. Este gas queda "preso" na clara del ovo batida e provoca a formación dunha gran cantidade de espuma.

CÚRCUMA REACTIVA

Nesta experiencia exploramos a reacción que corre entre a cúrcuma e o bicarbonato.

A cúrcuma é una especia de cor amarelo debido ao seu composto activo, a curcumina. Ademais de colorante e aromatizante ten a propiedade de cambiar de cor con pHs altos, é dicir, alcalinos. Por enriba dun pH 7.8 vira a un tono marrón avermellado. 

Neste caso, creamos unha disolución de bicarbonato e auga para comprobar como reacciona.

Resultounos moi motivante este experimento.

👩‍🔬Empregamos:

- Cúrcuma. 

- Xel hidroalcohòlico con glicerina. (A cúrcuma non é soluble en auga, e a glicerina axuda a que non se evapore rápidamente o alcohol).

- Auga.

- Bicarbonato.

- Un pincel.

- Folios.